در پیچیدگیهای ساختار ظریف بینی، گاهی اوقات زائدههای نرم و کیسهمانندی شکل میگیرند که میتوانند آرام و بیصدا، جریان حیاتی هوا را مختل کنند. این مهمانان ناخوانده که به نام پولیپ بینی شناخته میشوند، رشد غیرطبیعی بافت پوششی مخاط بینی و سینوسها هستند. تصور کنید پردههای کوچکی در مسیر تنفس شما آویزان شدهاند، هرچند نرم و بیضرر به نظر میرسند، اما میتوانند به تدریج راه عبور هوا را تنگتر کرده و حس بویایی را کمرنگ سازند. پولیپ بینی، اگرچه معمولاً خوشخیم است، اما میتواند کیفیت زندگی فرد را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد و زمینهساز مشکلات دیگری نیز شود.
شاید این سوال در ذهن نقش ببندد که چه عواملی باعث شکلگیری این تودههای نرم در داخل بینی میشوند و چه نشانههایی از حضور آنها خبر میدهند؟ در حالی که علت دقیق ایجاد پولیپ بینی هنوز به طور کامل شناخته نشده است، تحقیقات نشان میدهند که التهاب مزمن در مجاری بینی و سینوسها، ناشی از آلرژیها، عفونتهای مکرر، آسم یا سایر اختلالات التهابی، نقش مهمی در بروز آنها ایفا میکند. این التهاب طولانیمدت میتواند منجر به تورم و بیرونزدگی بافت مخاطی شده و به مرور زمان پولیپهای بینی را ایجاد کند. تشخیص زودهنگام و درک عوامل خطر میتواند در مدیریت و پیشگیری از پیشرفت این عارضه موثر باشد.
آنچه می خوانید
در این مقاله، ما سفری جامع به دنیای پولیپهای بینی خواهیم داشت. از بررسی دقیق علل و عوامل خطر احتمالی گرفته تا تشریح کامل علائم و نشانههای بالینی، همهچیز را مورد بحث قرار خواهیم داد. هدف ما ارائه اطلاعاتی دقیق و قابل فهم برای افرادی است که با این وضعیت دست و پنجه نرم میکنند یا به دنبال کسب آگاهی بیشتر در این زمینه هستند. همچنین، به بررسی آخرین و موثرترین روشهای درمانی پولیپ بینی، از درمانهای دارویی غیرتهاجمی گرفته تا روشهای جراحی پیشرفته، خواهیم پرداخت تا خوانندگان بتوانند با دیدی روشن، بهترین تصمیم را برای حفظ سلامت دستگاه تنفسی خود اتخاذ نمایند.

علل و عوامل خطر ابتلا به پولیپ بینی
درک دقیق علل و عوامل خطر ابتلا به پولیپ بینی، کلیدی برای پیشگیری و مدیریت این عارضه است. همانطور که اشاره شد، التهاب مزمن در بینی و سینوسها نقش محوری در شکلگیری پولیپهای بینی ایفا میکند. این التهاب میتواند ناشی از طیف وسیعی از شرایط باشد. یکی از شایعترین عوامل خطر، آلرژیهای تنفسی مانند حساسیت به گرده گیاهان، گرد و غبار خانگی و موی حیوانات است. واکنشهای آلرژیک مداوم میتوانند باعث التهاب طولانیمدت در مخاط بینی و سینوسها شده و زمینه را برای رشد پولیپ بینی فراهم کنند.
عفونتهای مزمن سینوسی نیز از دیگر عوامل مهم در ایجاد پولیـپ بینی به شمار میروند. عفونتهای طولانیمدت میتوانند باعث آسیب به بافت پوششی سینوسها و بینی شده و منجر به التهاب و در نهایت تشکیل پولیپ شوند. همچنین، برخی بیماریهای التهابی سیستمیک مانند آسم و فیبروز سیستیک نیز با افزایش خطر ابتلا به پولیپ بینی مرتبط هستند. در افراد مبتلا به آسم، التهاب مزمن مجاری تنفسی میتواند به التهاب مشابه در بینی و سینوسها نیز منجر شود. فیبروز سیستیک، یک اختلال ژنتیکی است که باعث تولید مخاط غلیظ و چسبنده در سراسر بدن میشود، از جمله در بینی و سینوسها، که این امر میتواند خطر ابتلا به پولیـپ بینی را افزایش دهد.
علاوه بر موارد ذکر شده، برخی دیگر از عوامل نیز میتوانند در افزایش احتمال ابتلا به پولیپ بینی نقش داشته باشند. حساسیت به آسپرین و سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) در برخی افراد با بروز پولیپ بینی مرتبط است. همچنین، سندرم چرگ-اشتراوس، یک اختلال نادر که باعث التهاب عروق خونی میشود، نیز میتواند با پولیـپ بینی همراه باشد. در بسیاری از موارد، علت دقیق ایجاد پولیـپ بینی در یک فرد خاص مشخص نیست و ممکن است ترکیبی از عوامل مختلف در بروز آن نقش داشته باشند. شناخت این عوامل خطر میتواند به پزشکان در تشخیص زودهنگام و ارائه راهکارهای پیشگیرانه کمک کند.
شایعترین علائم و نشانههای پولیپ بینی چیست؟
علائم و نشانههای پولیپ بینی میتوانند بسیار متنوع باشند و بسته به اندازه و تعداد پولیپها، از خفیف تا شدید متغیر باشند. در مراحل اولیه، ممکن است فرد هیچ علامتی را تجربه نکند و پولیپها به طور اتفاقی در طی یک معاینه پزشکی دیگر کشف شوند. با بزرگتر شدن پولیپ بینی، شایعترین علامت، گرفتگی بینی است. این گرفتگی میتواند یک طرفه یا دو طرفه باشد و به مرور زمان بدتر شود. فرد ممکن است احساس کند که بینیاش همیشه پر است و به سختی میتواند از طریق آن نفس بکشد.
کاهش یا از دست دادن حس بویایی (آنوسمی) یکی دیگر از علائم رایج پولیـپ بینی است. پولیپها میتوانند با مسدود کردن ناحیه بویایی در بالای بینی، توانایی تشخیص بوها را مختل کنند. این امر میتواند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد و لذت بردن از غذا و محیط اطراف را کاهش دهد. همچنین، پولیـپ بینی میتواند منجر به آبریزش بینی شود که معمولاً ماهیت مخاطی دارد. در برخی موارد، ممکن است فرد دچار ترشحات پشت حلق نیز شود.

علاوه بر علائم ذکر شده، پولیپ بینی میتواند علائم دیگری نظیر احساس فشار یا سنگینی در صورت، سردرد، درد در ناحیه پیشانی یا بالای چشمها، خر و پف در هنگام خواب و تغییر در حس چشایی را نیز به همراه داشته باشد. در موارد شدید، پولیپهای بزرگ میتوانند ساختار بینی را تغییر داده و حتی باعث ایجاد فاصله بین سوراخهای بینی شوند. لازم به ذکر است که برخی از این علائم میتوانند با سایر مشکلات بینی و سینوسی نیز مشترک باشند، بنابراین تشخیص دقیق توسط پزشک متخصص برای تعیین علت اصلی علائم و انتخاب درمان مناسب ضروری است.
چگونه پولیپ بینی تشخیص داده میشود؟ روشهای تشخیص
تشخیص پولیپ بینی معمولاً با معاینه فیزیکی توسط پزشک متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) آغاز میشود. در طول این معاینه، پزشک با استفاده از یک اسپکولوم بینی و یک منبع نور، داخل بینی را به دقت بررسی میکند. پولیپهای بینی معمولاً به صورت تودههای نرم، رنگ پریده و انگور مانند در داخل مجاری بینی قابل مشاهده هستند. در برخی موارد، به ویژه اگر پولیپها کوچک یا در عمق بینی باشند، ممکن است پزشک از یک آندوسکوپ بینی استفاده کند. آندوسکوپ یک لوله نازک و انعطافپذیر است که در انتهای آن یک دوربین کوچک قرار دارد و به پزشک امکان میدهد تا تصاویر واضحی از داخل بینی و سینوسها را بر روی یک مانیتور مشاهده کند.
علاوه بر معاینه فیزیکی و آندوسکوپی، ممکن است پزشک برای ارزیابی دقیقتر وضعیت سینوسها و تعیین میزان گسترش پولیپ بینی، درخواست انجام سیتی اسکن (CT scan) از بینی و سینوسها را بدهد. سیتی اسکن یک روش تصویربرداری پیشرفته است که تصاویر مقطعی دقیقی از ساختارهای داخلی بینی و سینوسها ارائه میدهد. این تصاویر میتوانند به پزشک کمک کنند تا اندازه، محل و تعداد پولیپها را به طور دقیق تعیین کرده و همچنین وجود هرگونه مشکل ساختاری دیگر یا التهاب در سینوسها را ارزیابی کند.
در برخی موارد، به ویژه اگر پزشک به نقش آلرژی در ایجاد پولیپ بینی مشکوک باشد، ممکن است تستهای آلرژی نیز تجویز شوند. این تستها میتوانند به شناسایی مواد حساسیتزایی که باعث التهاب در بینی و سینوسها میشوند، کمک کنند. همچنین، در موارد خاص، ممکن است پزشک نمونهای از بافت پولیپ را برای بررسیهای بیشتر (بیوپسی) به آزمایشگاه بفرستد تا از خوشخیم بودن آن اطمینان حاصل کند. تشخیص دقیق پولیپ بینی و تعیین علت زمینهای آن، نقش مهمی در انتخاب بهترین روش درمانی و پیشگیری از عود آن دارد.
آیا پولیپ بینی خطرناک است؟ عوارض احتمالی عدم درمان
پولیپ بینی به خودی خود یک توده غیرسرطانی و خوشخیم است و معمولاً خطرناک محسوب نمیشود. با این حال، عدم درمان پولیپ بینی، به ویژه اگر بزرگ باشد یا تعداد زیادی وجود داشته باشد، میتواند منجر به عوارض و مشکلات متعددی شود که کیفیت زندگی فرد را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار میدهد. یکی از شایعترین عوارض عدم درمان پولیپ بینی، انسداد مزمن بینی است. این انسداد میتواند تنفس از طریق بینی را بسیار دشوار کرده و فرد را مجبور به تنفس دهانی کند. تنفس دهانی طولانیمدت میتواند منجر به خشکی دهان و گلو، مشکلات دندانی و افزایش احتمال ابتلا به عفونتهای تنفسی شود.
عفونتهای مکرر سینوسی یکی دیگر از عوارض جدی پولیپ بینی است. پولیپها میتوانند با مسدود کردن دهانههای سینوسها، مانع از تخلیه طبیعی مخاط شوند و محیط مناسبی برای رشد باکتریها و قارچها فراهم آورند. این امر میتواند منجر به سینوزیتهای حاد و مزمن، درد صورت، سردرد و ترشحات چرکی از بینی شود. در موارد شدید و عدم درمان، عفونتهای سینوسی میتوانند عوارض جدیتری مانند عفونتهای چشمی یا مغزی را به دنبال داشته باشند، اگرچه این موارد نادر هستند.
علاوه بر مشکلات تنفسی و عفونتهای سینوسی، پولیپ بینی میتواند باعث کاهش یا از دست دادن حس بویایی شود که میتواند بر لذت بردن از غذا و کیفیت زندگی تاثیر منفی بگذارد. همچنین، در برخی موارد، پولیپهای بزرگ میتوانند باعث تغییر شکل ظاهری بینی شوند. در افراد مبتلا به آسم، وجود پولیپ بینی میتواند کنترل آسم را دشوارتر کند. بنابراین، اگرچه پولیپ بینی ذاتاً خطرناک نیست، اما عدم درمان آن میتواند منجر به عوارض آزاردهنده و جدی شود که نیاز به توجه و درمان مناسب دارد.
روشهای غیرجراحی برای درمان و مدیریت پولیپ بینی
درمان پولیپ بینی معمولاً با هدف کاهش اندازه پولیپها، بهبود علائم و جلوگیری از عود آنها انجام میشود. در بسیاری از موارد، به ویژه در مراحل اولیه یا در پولیپهای کوچک، روشهای غیرجراحی میتوانند موثر باشند. یکی از اصلیترین روشهای غیرجراحی، استفاده از داروهای استروئیدی است. اسپریهای بینی استروئیدی به طور موضعی در بینی استفاده میشوند و با کاهش التهاب در مجاری بینی و سینوسها، میتوانند به کوچک شدن پولیپها و بهبود گرفتگی بینی و حس بویایی کمک کنند. استفاده منظم و طولانیمدت از اسپریهای بینی استروئیدی تحت نظر پزشک معمولاً بیخطر است و میتواند در کنترل علائم موثر باشد.
داروهای استروئیدی خوراکی نیز ممکن است در موارد شدیدتر یا برای کاهش سریعتر اندازه پولیپها تجویز شوند. با این حال، به دلیل عوارض جانبی احتمالی استفاده طولانیمدت از استروئیدهای خوراکی، معمولاً برای دورههای کوتاه مدت استفاده میشوند. آنتیهیستامینها نیز در صورتی که آلرژی نقش مهمی در ایجاد پولیپ بینی داشته باشد، میتوانند در کاهش علائم آلرژیک و التهاب بینی موثر باشند. داروهای ضد احتقان خوراکی و موضعی نیز ممکن است برای کاهش گرفتگی بینی تجویز شوند، اما استفاده طولانیمدت از ضد احتقانهای موضعی توصیه نمیشود.
علاوه بر داروها، شستشوی بینی با محلول نمکی (شستشوی سینوس) یک روش ساده و موثر برای پاکسازی مجاری بینی از مخاط و مواد تحریککننده است و میتواند به بهبود علائم پولیپ بینی کمک کند. اجتناب از عوامل محرک مانند دود سیگار و آلایندههای هوا نیز میتواند در مدیریت علائم موثر باشد. در نهایت، مهم است که افراد مبتلا به پولیپ بینی، شرایط زمینهای مانند آلرژی و آسم را به خوبی مدیریت کنند، زیرا کنترل این بیماریها میتواند به پیشگیری از عود پولیپ بینی کمک کند. اگر روشهای غیرجراحی در کنترل علائم موثر نباشند، جراحی پولیپ بینی ممکن است توصیه شود.
جراحی پولیپ بینی (پولیپکتومی) و نحوه انجام آن
جراحی پولیپ بینی یا پولیپکتومی (Polypectomy) یک روش موثر برای برداشتن پولیپهای بزرگ یا مقاوم به درمانهای دارویی است و میتواند به طور قابل توجهی علائم ناشی از پولیپ بینی را بهبود بخشد. روش جراحی بسته به اندازه، محل و تعداد پولیپها و همچنین تجربه جراح میتواند متفاوت باشد. در بسیاری از موارد، پولیپکتومی به صورت آندوسکوپی انجام میشود. در این روش، جراح از یک آندوسکوپ بینی که یک لوله نازک با دوربین و منبع نور در انتهای آن است، برای مشاهده داخل بینی و سینوسها استفاده میکند. از طریق کانالهای موجود در آندوسکوپ، ابزارهای جراحی ظریف وارد بینی شده و پولیپها برداشته میشوند.
جراحی آندوسکوپی پولیپ بینی معمولاً به صورت سرپایی یا با یک شب بستری در بیمارستان انجام میشود و تحت بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی همراه با آرامبخش صورت میگیرد. مزیت اصلی این روش، دید مستقیم جراح به محل پولیپها و امکان برداشتن دقیق آنها با حداقل آسیب به بافتهای سالم اطراف است. در برخی موارد که پولیپها بسیار بزرگ باشند یا دسترسی به آنها دشوار باشد، ممکن است جراح از روشهای جراحی باز استفاده کند که در آن برشهای کوچکی در داخل بینی یا زیر لب بالا ایجاد میشود تا دید بهتری فراهم شود.

پس از برداشتن پولیپ بینی، ممکن است جراح اقداماتی برای باز کردن دهانههای سینوسها نیز انجام دهد تا تخلیه مخاط بهبود یابد و از عود پولیپها جلوگیری شود. در برخی موارد، ممکن است از مواد پرکننده قابل جذب در داخل بینی استفاده شود تا از خونریزی جلوگیری کرده و به ترمیم بافتها کمک کند. دوره نقاهت پس از جراحی پولیپ بینی معمولاً کوتاه است و بیمار باید دستورالعملهای پزشک را برای مراقبتهای بعد از عمل به دقت دنبال کند. اگرچه جراحی میتواند به طور موثری پولیپهای موجود را بردارد، اما مهم است که علت زمینهای ایجاد پولیپ نیز مدیریت شود تا از عود آنها در آینده جلوگیری شود.
مراقبتهای بعد از عمل جراحی پولیپ بینی و نکات مهم
مراقبتهای بعد از عمل جراحی پولیپ بینی (پولیپکتومی) نقش حیاتی در بهبودی سریع و جلوگیری از عوارض و عود پولیپها دارند. بیمار باید دستورالعملهای پزشک را به دقت دنبال کند. استراحت کافی در چند روز اول پس از جراحی بسیار مهم است. بیمار باید از انجام فعالیتهای سنگین بدنی و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کند، زیرا این فعالیتها میتوانند فشار خون را افزایش داده و خطر خونریزی را بالا ببرند.
شستشوی منظم بینی با محلول نمکی (سرم شستشو) یکی از مهمترین اقدامات بعد از جراحی پولیپ بینی است. این کار به پاکسازی لختههای خون، ترشحات و مواد زائد از داخل بینی کمک میکند و از ایجاد عفونت جلوگیری میکند. پزشک معمولاً نحوه و تعداد دفعات شستشو را به بیمار آموزش میدهد. استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک، از جمله مسکنها برای کنترل درد و آنتیبیوتیکها در صورت تجویز برای پیشگیری از عفونت، باید طبق دستور پزشک انجام شود.
در دوره نقاهت، بیمار باید از فین کردن شدید خودداری کند، زیرا این کار میتواند باعث خونریزی شود. عطسه کردن نیز باید با دهان باز انجام شود تا فشار کمتری به بینی وارد شود. قرار دادن سر بالاتر از بدن در هنگام استراحت و خوابیدن میتواند به کاهش تورم کمک کند. مراجعه به پزشک برای پیگیری و معاینات دورهای بسیار مهم است تا روند بهبودی ارزیابی شود و در صورت بروز هرگونه مشکل، اقدامات لازم انجام گیرد. اجتناب از عوامل تحریککننده مانند دود سیگار و آلایندههای هوا نیز توصیه میشود. رعایت دقیق این مراقبتها میتواند به بهبودی کامل و کاهش احتمال عود پولیپ بینی کمک کند.
تفاوت پولیپ بینی با انحراف بینی و آلرژیهای بینی
درک تفاوت بین پولیپ بینی، انحراف بینی و آلرژیهای بینی برای تشخیص صحیح و انتخاب روش درمانی مناسب ضروری است، زیرا هر سه وضعیت میتوانند علائم مشابهی مانند گرفتگی بینی و مشکلات تنفسی ایجاد کنند، اما علل و درمانهای متفاوتی دارند. پولیپ بینی، همانطور که پیشتر توضیح داده شد، تودههای نرم و غیرسرطانی هستند که در پوشش داخلی بینی و سینوسها رشد میکنند و معمولاً ناشی از التهاب مزمن هستند. درمان پولیپ بینی میتواند شامل داروهای استروئیدی و در صورت لزوم، جراحی باشد.
انحراف بینی، در مقابل، یک مشکل ساختاری است که در آن تیغه میانی بینی از خط وسط منحرف میشود و میتواند جریان هوا را مسدود کند. این وضعیت معمولاً مادرزادی است یا در اثر ضربه به بینی ایجاد میشود و درمان قطعی آن معمولاً جراحی (سپتوپلاستی) است. برخلاف پولیپ بینی که یک توده نرم است، انحراف بینی یک تغییر در ساختار استخوانی و غضروفی بینی است.

آلرژیهای بینی (رینیت آلرژیک) نیز میتوانند علائمی مشابه پولیپ بینی و انحراف بینی ایجاد کنند، مانند گرفتگی، آبریزش، عطسه و خارش بینی. با این حال، آلرژیهای بینی ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن به مواد حساسیتزا هستند و درمان آنها شامل اجتناب از مواد آلرژن، استفاده از داروهای آنتیهیستامین و اسپریهای بینی استروئیدی است. در حالی که پولیپ بینی یک رشد بافتی و انحراف بینی یک مشکل ساختاری است، آلرژی یک واکنش التهابی ناشی از عوامل خارجی است. تشخیص دقیق علت علائم بینی از طریق معاینه توسط پزشک و در صورت لزوم، انجام تستهای آلرژی یا تصویربرداری میتواند به تعیین بهترین روش درمانی کمک کند.
نتیجهگیری
پولیپ بینی یک عارضه شایع است که میتواند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد مبتلا داشته باشد. شناخت علل، علائم و روشهای تشخیصی این عارضه، گام مهمی در مدیریت و درمان آن است. در حالی که درمانهای دارویی غیرجراحی میتوانند در کاهش علائم موثر باشند، جراحی پولیپ بینی (پولیپکتومی) اغلب برای برداشتن پولیپهای بزرگ یا مقاوم به درمان دارویی ضروری است.
مراقبتهای دقیق بعد از عمل جراحی و مدیریت شرایط زمینهای مانند آلرژی و آسم میتواند به جلوگیری از عود پولیپ بینی کمک کند. مهم است که افراد با علائم مشکوک به پولیپ بینی به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنند تا تشخیص دقیق صورت گیرد و بهترین برنامه درمانی برای آنها تعیین شود. با درمان مناسب، میتوان به طور موثری علائم پولیپ بینی را بهبود بخشید و کیفیت تنفس و حس بویایی را بازیابی کرد.

دکتر قهاری متخصص و جراح گوش ، حلق و بینی با 13 سال سابقه در زمینه جراحی های زیبایی گوش و بینی، تخصص خود را در دانشگاه تبریز در رشته گوش و حلق و بینی اخذ کرده اند. دکتر قهاری در زمینه های مختلف گوش و حلق و بینی، از جمله جراحی زیبایی بینی، جراحی ترمیمی بینی، جراحی گوش، جراحی حلق و جراحی سر و گردن تخصص دارند. ایشان سابقه ی درخشانی در انجام انواع عمل های جراحی گوش و حلق و بینی دارند و به دلیل مهارت و تجربه ی بالای خود، در بین بیماران و همکاران خود از احترام زیادی برخوردار هستند.ین بیماران و همکاران خود از احترام زیادی برخوردار هستند.
سوالات متداول
آیا درمان آلرژی میتواند از ایجاد پولیپ بینی جلوگیری کند؟
در افرادی که آلرژی نقش مهمی در ایجاد التهاب بینی و سینوسها دارد، مدیریت و درمان مناسب آلرژی میتواند به کاهش خطر ابتلا به پولیپ بینی کمک کند.
آیا پولیپ بینی سرطانی میشود؟
خیر، پولیپ بینی معمولاً تودههای غیرسرطانی و خوشخیم هستند و احتمال تبدیل شدن آنها به سرطان بسیار نادر است.
آیا پولیپ بینی با دارو به طور کامل درمان میشود؟
داروهای استروئیدی میتوانند به کاهش اندازه پولیپها و بهبود علائم کمک کنند، اما معمولاً نمیتوانند پولیپ بینی را به طور کامل از بین ببرند. در بسیاری از موارد، به ویژه برای پولیپهای بزرگ، جراحی لازم است.
آیا بعد از جراحی پولیپ بینی، احتمال عود وجود دارد؟
بله، احتمال عود پولیپ بینی پس از جراحی وجود دارد، به ویژه اگر علت زمینهای مانند آلرژی یا التهاب مزمن به خوبی مدیریت نشود. پیگیری منظم با پزشک و استفاده از درمانهای نگهدارنده میتواند به کاهش خطر عود کمک کند.
چه مدت بعد از عمل پولیپ بینی، حس بویایی بهبود مییابد؟
بهبودی حس بویایی پس از جراحی پولیپ بینی میتواند متفاوت باشد. در برخی افراد، حس بویایی بلافاصله پس از کاهش تورم بهبود مییابد، در حالی که در دیگران ممکن است چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد.
آیا پولیپ بینی باعث سردرد میشود؟
بله، پولیپ بینی، به ویژه اگر بزرگ باشد یا باعث انسداد سینوسها شود، میتواند منجر به احساس فشار در صورت و سردرد شود.